Η εκλογή του πάπα δεν είναι δημοκρατική με τη σύγχρονη έννοια του όρου, δηλαδή καθολική ψηφοφορία των πολιτών ή των πιστών. Αντιθέτως, πρόκειται για μια εσωτερική, θεοκρατική διαδικασία περιορισμένη σε ένα κλειστό σώμα: τους καρδιναλίους.
Πού είναι λιγότερο δημοκρατική:
- Περιορισμένο εκλογικό σώμα: μόνο ~120 καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών μπορούν να ψηφίσουν.
- Καμία συμμετοχή του λαού: οι πιστοί δεν έχουν λόγο ή ψήφο.
- Μυστικότητα: η διαδικασία διεξάγεται σε απόλυτη μυστικότητα, χωρίς δημόσιο έλεγχο ή διαφάνεια.
- Θεσμική ιεραρχία: η Εκκλησία λειτουργεί ιεραρχικά και όχι ισότιμα.
Πού θυμίζει (λίγο) δημοκρατία:
- Ψηφοφορία με πλειοψηφία: απαιτούνται 2/3 των ψήφων, άρα δεν εκλέγεται κάποιος αυθαίρετα.
- Ανώνυμες ψήφοι: κάθε καρδινάλιος ψηφίζει μυστικά και χωρίς εξωτερική πίεση (τουλάχιστον θεωρητικά).
- Ικανότητα επιλογής: οποιοσδήποτε βαπτισμένος άνδρας καθολικός μπορεί θεωρητικά να εκλεγεί (αν και στην πράξη, πάντα εκλέγεται καρδινάλιος).
Η εκλογή του πάπα είναι σαν casting για ρόλο στον πιο παλιό θεατρικό θίασο του κόσμου — μόνο που το κοινό δεν έχει λόγο, οι ηθοποιοί είναι ντυμένοι στα κόκκινα, και το σενάριο γράφτηκε στον Μεσαίωνα και δεν έχει αλλάξει έκτοτε.
Είναι, υποτίθεται, μια “θεία έμπνευση” που συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες, με 120 παππούδες σε ράσα να ψηφίζουν ο ένας τον άλλον, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος περιμένει έξω κοιτώντας καμινάδες. Αν δεις μαύρο καπνό, συνεχίζουν τις διαβουλεύσεις. Αν δεις λευκό, μόλις βγήκε ο νέος CEO του Βατικανού — χωρίς να έχεις ιδέα ποιος τον ήθελε ή γιατί.
Μιλάμε για μια διαδικασία όπου το Άγιο Πνεύμα θεωρείται ότι «οδηγεί» την ψήφο… αν και δεν αποκλείεται να παίζει ρόλο και η γεωπολιτική, το lobbying, και μερικές ιταλικές μακαρονάδες στο παρασκήνιο.
Αν αυτό σου φαίνεται εκσυγχρονισμένο, τότε το φαξ είναι ακόμα cutting-edge τεχνολογία.
Εν ολίγοις: δεν είναι δημοκρατία — είναι μια θείου τύπου ολιγαρχία με dress code και λιβάνι. Αλλά τουλάχιστον έχει ωραίο σκηνικό και καλή PR στιγμή όταν ακούς το Habemus Papam! από το μπαλκόνι.
Γιατί ποιος χρειάζεται εκλογική διαφάνεια, όταν έχεις μπαρόκ αισθητική και θεϊκή κάλυψη;
