Η διαρκής υποβάθμιση της Ελλάδας στην κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), με τη χώρα να βρίσκεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στις τελευταίες θέσεις πανευρωπαϊκά —και φέτος να πέφτει ακόμη μία θέση παγκοσμίως— δεν είναι απλώς μια “κακή επίδοση” σε κάποιον διεθνή δείκτη. Είναι καμπανάκι. Στην πραγματικότητα, είναι κανονική σειρήνα κινδύνου για τη δημοκρατία.
Η ελευθερία του Τύπου δεν είναι πολυτέλεια ούτε αφηρημένη έννοια. Είναι βασικό δομικό στοιχείο ενός κράτους δικαίου. Όταν μια χώρα υποχωρεί διαρκώς σε αυτόν τον τομέα, αυτό σημαίνει ότι οι δημοσιογράφοι είτε δεν μπορούν είτε δεν τολμούν να κάνουν τη δουλειά τους: να ερευνούν, να ελέγχουν την εξουσία, να αποκαλύπτουν σκάνδαλα, να αναδεικνύουν κοινωνικά ζητήματα.
Η θέση της Ελλάδας πίσω από κράτη με εμφανώς πιο περιορισμένες δημοκρατικές παραδόσεις δεν είναι απλώς ντροπιαστική· είναι ενδεικτική βαθύτερων συστημικών προβλημάτων. Μιλάμε για ένα περιβάλλον όπου οι παρεμβάσεις σε Μέσα, η ασυδοσία των ισχυρών, η στοχοποίηση δημοσιογράφων, οι περίεργες απολύσεις και η ανεξιχνίαστη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ συνθέτουν μια σκοτεινή εικόνα.
Ταυτόχρονα, η διάβρωση της ανεξαρτησίας πολλών ΜΜΕ —μέσω κρατικής χρηματοδότησης χωρίς διαφάνεια ή μέσω ιδιοκτησιακών συγκρούσεων συμφερόντων— ενισχύει ένα κλίμα μονοφωνίας και αυτολογοκρισίας. Όταν το κοινό πληροφορείται κυρίως από μέσα που λειτουργούν ως φιλικά παραρτήματα κομματικών γραφείων ή επιχειρηματικών επιτελείων, τότε η ενημέρωση παύει να είναι εργαλείο δημοκρατίας και γίνεται εργαλείο χειραγώγησης.
Η απαξίωση της δημοσιογραφίας από την ίδια την κοινωνία, η ανοχή απέναντι στη διαστρέβλωση και την προπαγάνδα, και η άνοδος της πληροφόρησης μέσω ανεξέλεγκτων social media δημιουργούν ένα τοξικό τοπίο. Όταν ο πολίτης δεν εμπιστεύεται ή δεν ενδιαφέρεται για το τι γράφεται και ποιος το γράφει, αφήνει τον δημόσιο λόγο έρμαιο στα χέρια όσων θέλουν να τον ελέγχουν.
Η χαμηλή θέση στην κατάταξη RSF δεν είναι απλώς μια ντροπή για την Ελλάδα· είναι και ένας καθρέφτης. Δείχνει πού φτάσαμε, πού αποτύχαμε και, κυρίως, πού κινδυνεύουμε να πάμε. Δεν υπάρχει υγιής δημοκρατία χωρίς ελεύθερο και γενναίο Τύπο. Αν τον αφήσουμε να φιμωθεί —με τρόπους φανερούς ή ύπουλους— τότε δεν θα μιλάμε πια για κράτος δικαίου αλλά για σκηνικό θεσμικής κατάρρευσης με δημοκρατικό περιτύλιγμα.
Σχετικά με μας
Σε μια εποχή όπου η Ελευθερία του Τύπου δοκιμάζεται σκληρά — όχι μόνο με άμεσες παρεμβάσεις, αλλά και με υπόγειες πιέσεις, οικονομικές εξαρτήσεις και πολιτικές σκοπιμότητες — εμείς, στην ομάδα του elimnion.gr, νιώθουμε την ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε κάτι θεμελιώδες:
Δεν λογοδοτούμε σε κόμματα, συμφέροντα ή κέντρα εξουσίας. Λογοδοτούμε αποκλειστικά στη συνείδησή μας και στους αναγνώστες μας.
Η δημοσιογραφία, για εμάς, δεν είναι εργαλείο εξυπηρέτησης. Είναι καθήκον. Είναι η ανάγκη να καταγράφουμε τα γεγονότα με ακρίβεια, να ασκούμε έλεγχο εκεί όπου χρειάζεται, να αναδεικνύουμε τις φωνές που συχνά δεν ακούγονται. Δεν πιστεύουμε σε «ουδέτερες» σιωπές — πιστεύουμε στην ευθύνη της τοποθέτησης, στην ανάγκη να μιλάς όταν οι άλλοι σιωπούν.
Η φετινή έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), που φέρνει ξανά την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη για την Ελευθερία του Τύπου, δεν μας εξέπληξε. Ζούμε καθημερινά την υποτίμηση της ενημέρωσης, τη φίμωση, τη μονοφωνία. Όμως γι’ αυτό επιμένουμε περισσότερο. Δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύτιμο από το δικαίωμα να γράφεις ελεύθερα, να ενημερώνεις έντιμα, να κρίνεις χωρίς φόβο.
Το elimnion.gr δεν στηρίζεται σε χρηματοδοτήσεις χωρίς διαφάνεια. Δεν έχουμε «γραμμή». Έχουμε άποψη. Και αυτή χτίζεται κάθε μέρα μέσα από την εμπιστοσύνη των αναγνωστών μας και την ακεραιότητα της δουλειάς μας.
Είμαστε τοπικό μέσο. Αλλά δεν είμαστε μικρό μέσο. Γιατί μεγάλο δεν είναι όποιος έχει εκατομμύρια προβολές — μεγάλο είναι όποιος τιμά το ρόλο του στην κοινωνία. Και αυτό είναι κάτι που εμείς δεν διαπραγματευόμαστε.
Σε μια χώρα που υποβαθμίζει την ενημέρωση, εμείς επιλέγουμε να την υπερασπιστούμε.
Είμαστε ελεύθεροι. Και έτσι θα παραμείνουμε.
