Πού και πότε ξεκίνησε;
Η αρχή γίνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα στο Σικάγο, την 1η Μαΐου 1886.
Οι εργάτες τότε δούλευαν μέχρι και 16 ώρες την ημέρα — σε άθλιες συνθήκες, χωρίς κανένα δικαίωμα. Έτσι, στις 1 Μαΐου ξεκίνησαν μαζικές απεργίες με το αίτημα για οκτάωρο εργασίας. Στο Σικάγο, πάνω από 400.000 εργάτες βγήκαν στους δρόμους.
Η Σφαγή του Σικάγο (Haymarket Affair)
Στις 4 Μαΐου 1886, κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής διαδήλωσης στην πλατεία Χέιμαρκετ (Haymarket Square), έσκασε βόμβα μέσα στο πλήθος. Η αστυνομία άνοιξε πυρ. Πολλοί νεκροί — εργάτες και αστυνομικοί.
Ακολούθησαν συλλήψεις και εκτελέσεις εργατών-ακτιβιστών. Οι “μάρτυρες του Σικάγο” έγιναν σύμβολα του εργατικού κινήματος παγκοσμίως.
Στην Ελλάδα
Πρώτη απεργία Πρωτομαγιάς: 1893
Στην Αθήνα, οργανώνεται η πρώτη εργατική διαδήλωση στο Παναθηναϊκό Στάδιο με βασικό σύνθημα:
«8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ελεύθερος χρόνος».
Η πιο ιστορική Πρωτομαγιά: 1936, Θεσσαλονίκη
Εργάτες καπνεργάτες κατέβηκαν σε απεργία. Η αστυνομία επιτέθηκε, και σκοτώθηκαν 12 διαδηλωτές.
Η πιο γνωστή εικόνα της εποχής: η μάνα του νεκρού εργάτη Τάσου Τούση, να θρηνεί πάνω από το σώμα του — φωτογραφία που συγκλόνισε, και ενέπνευσε ακόμη και τον Ρίτσο για τη “Ρωμιοσύνη”.
Πρωτομαγιά στην Κατοχή (1944)
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, την 1η Μαΐου 1944, οι Ναζί εκτελούν 200 Έλληνες κομμουνιστές στην Καισαριανή, ως αντίποινα για τη δολοφονία Γερμανών στρατιωτών. Η μέρα αυτή είναι ιστορικά φορτισμένη και τιμάται κάθε χρόνο.
Τι σημαίνει σήμερα;
Η Πρωτομαγιά δεν είναι αργία, είναι απεργία.
Είναι μέρα μνήμης, διεκδίκησης και ενότητας των εργαζομένων.
Θυμίζει ότι τα εργατικά δικαιώματα δεν ήταν ποτέ αυτονόητα — αποκτήθηκαν με αγώνες.
